Vitamin ve Mineraller

Vitaminler vücudun sağlıklı çalışması için gerekli organik maddelerdir. Vücutta belirli miktarda üretilen D vitamini ve bağırsaklarda bakterilerce bireşimlenen B vitamini dışındaki vitaminler vücutta üretilemez.

Vitamin ve mineraller vücutta meta­bolizma ürünlerinin “koenzimleri” ola­rak görev alır. Yaşamın sürmesini sağ­layan biyokimyasal olayları gerçekleşti­ren birçok tepkimede özgül enzimler belirleyici bir rol oynar. Ama söz konu­su tepkimelerin hızla oluşması için birer koenzim olan vitamin ve mineraller ge­reklidir.

Vitaminler kimyasal yapılan bakımından büyük farklılıklar gösterdi­ğinden tek bir kimyasal grupta toplana­maz. Harflerle adlandırılan bu maddeler yağda çözünen ve suda çözünen vita­minler olarak iki büyük grupta sınıflan­dırılır.

Yeterli miktarda meyve ve sebzenin yanı sıra et, balık, yumurta gibi protein bakımından zengin yiyecekleri içeren dengeli bir beslenme sayesinde vücut için gerekli bütün vitaminler alınabilir. Vitaminlerin yetersiz alınması duru­munda vitamin eksikliğine bağlı çeşitli hastalıklar ortaya çıkar.

Sağlıklı bir yaşam için gerekli vita­min ve mineral miktarlarını saptamak büyük önem taşıdığından bu konuda çe­şitli çalışmalar yapılmıştır. Günümüzde insan vücudu için gerekli bütün vitamin ve minerallerin belirlendiği sanılmakta­dır. Uzmanlar besinle alınması gereken (vitamin ve mineral miktarlarını yeni bileşenler ışığında sürekli güncelleştirmekte, ama söz konusu değerlerin kesin­den uzak ve ortalama rakamlar olduğu unutulmamalıdır.

Bireysel vitamin ve mineral gereksinimi yaş, cinsiyet, kalıtım, çevresel etkenler, yaşam biçi­mi, özel durumlar ve bazı hastalıklar gi­bi kişiye özgü etkenlere bağlı olarak az ya da çok değişebilir.

Hekimler birçok durumda hastaları­na ek vitamin almalarını önerirler. Be­sinlerle alınan vitaminlerin yetersiz ol­ması, bağırsaktan vitamin emilimini azaltan hastalıklar, büyüme, ağır beden­sel çalışma, gebelik, emzirme, âdet dö­nemleri, kronik hastalıklar gibi nedenlerle vücudun vitamin ve mineral ge­reksinimleri artabilir.

Hipertiroidizm (tiroit bezinin aşın çalışması), ateşli en­feksiyon hastalıkları, doku kaybına ne­den olan hastalıklar da vitamin gereksi­nimini artırır. Piyasada tedavi edici ya da günlük gereksinimleri karşılayıcı dozda vitamin ve mineral içeren çeşitli ilaçlar bulunmaktadır. Bunlar hap, suda eriyen tablet ve içeriği damar ya da kas içine verilen ampul biçiminde olabilir.

Yağda çözünen vitaminler vücut yağında depolanır. Bu gruba giren A ve D vitaminleri aşırı ölçüde alındığında yağ dokusunda birikebilir ve zehirlenmeye yol açabilir. B grubu vitaminler ve C vitamini ise suda çözünür. Suda çözünen vitaminler kısa sürede idrar yoluyla dışarı atılır ve aşırı miktarda alınsalar bile ender olarak ancak çok yüksek dozlarda zehirlenmeye yol açar­lar.