Şeker Hastalığı Tedavisinde İki Temel Unsur

Şeker hastalığının tedavisindeki iki temel unsur dikkatle uygulanması gereken diyet ve insülindir. Hipoglisemi krizi ve hiperglisemi koması gibi özel durumlarda da uygun tedavi yapılmalıdır.

İnsülin nasıl şırınga edilir?
İnsülin şişesinin ağzındaki delinebilen lastik tıpa dezenfekte edilir. Geç etkili ve birden fazla dozda insülin kullanılıyorsa çökelti yap­masını engellemek için şişeyi yavaş yavaş sallamak gerekir.

insülinin şişeden şırıngaya çekilmesini kolaylaştırmak için kullanı­lacak miktar önceden boş şırıngada saptanmalı ve piston bu miktarı belirten işarete kadar çekilmelidir. Tıpa delindikten sonra şişenin içine şırıngadaki hava boşaltılarak piston serbestleştirilirse şırınga otomatik olarak istenen miktarda sıvıyla dolar.
Sıvıyı önceden belirlenen noktadan vermek ve iğneyi deriye 1 cm’den fazla batırmamak gerekir.
Aşın dozda insülin alımı, bir sindirim sistemi hastalığı, yetersiz besin alma ve aşın derecede yorucu egzersiz hipoglisemi komasına yol açabilir.

İnsan ve Hayvan İnsülini:
Şeker hastalığının tedavisinde kullanı­lan İnsülin, yakın zamana değin domuz ve sığırdan elde edilmekteydi. Çeşitli hayvanlardan elde edilen insülin tipleri arasında oldukça önemli farklar oldu­ğundan, şeker hastalığının tedavisinde en iyi çözüm insan insülini verilmesi­dir. Son yıllarda klinikte kullanılmaya başlayan “insan” insülini, domuz insülininin enzimler yardımıyla değiştirilme­siyle (yan sentetik insan insülini) elde edilir ya da genetik mühendisliği tek­niklerinden yararlanılarak bazı bakteri türlerinin kullanılmasıyla biyolojik ola­rak bireşimlenir.

Günümüzde yaygın olarak sığır ya da domuz insülininin kullanılmaktadır. Domuz insülinin yapısı insan insülinine daha çok benzer. Bazı ek maddeler in­sülinin saflık derecesini düşürerek etki­sini azalttığından, önce bir arıtma süre­cinden geçirilir. Arıtma sürecinde kulla­nılan yöntemlerin geliştirilmesiyle son yıllarda gitgide daha saf ürünler elde edilmiş ve saflık oranı en yüksek olan monokompoze insülinlere (proinsülin miktarı 1/1.000.000’dan az) ulaşılmışın. Günümüzde Türkiye’de de monokom­poze insülin giderek daha fazla kullanıl­maya başlanmıştır. Fiyatının daha yük­sek olmasına karşın, sistemik yan etki­lerinin oldukça az olması ve direnç ge­lişme riskinin düşük olması nedeniyle monokompoze insülin yeğlenmektedir. Bu nedenle insan insülininin kullanımı son yıllarda oldukça yaygınlaşmıştır.

Tedavide kullanılacak insülin tipi oldukça akılcı ölçütlere göre seçilirse de, biyolojik etkileri henüz kesin olarak kanıtlanmamıştır. Daha önce kullanılan insülin tipleri gibi insan insülininin de hızlı ve geç etkili olan tipleri vardır; emilim hızı ise biraz daha yüksektir. Günümüzde avantajlarının tümü kanıt­lanmış olmasa da, insan insülini öteki preparatlara yeğlenmektedir. Daha ön­ce insülinle tedavi edilmemiş hastalar­da, daha önce başka insülin tipleriyle tedavi gören ama insülin gereksinimi cerrahi tedavi ya da gebelik gibi bir du­rum nedeniyle artmış olanlarda ve öte­ki insülin tiplerine alerjisi olanlarda in­san insülini kullanılmalıdır.
Bu özel durumlara ek olarak, insan insülini insülin tedavisi gereken tüm koşullarda kullanılabilir. Kısa süreli te­daviler için de ilk seçenek olmalıdır.

Çeşitli insülin tipleri arasındaki farklara ek olarak, bunların vücudun farklı bölümlerinde farklı yollarla emil-diği de unutulmamalıdır. Şırınga edilen insülin en hızlı karından ve koldan, en yavaş ise kalçadan emilir. Bu bölgeler­deki kasların kasılma hızı ve kan dolaşı­mı da emilimi etkiler. Bu bölgelere ısı ve masaj uygulanması emilimi artırır.
Emilimi etkileyen bir etken de çeşit­li insülin tiplerinin bir arada verilmesi­dir. Son yıllarda uygulanan tedavi bi­çimlerinde hızlı ve orta hızlı etkili insülinlerin birlikte ve daha sık aralıklarla uygulanması önerilmektedir. Ama farklı etkili insülinlerin karıştırılması bileşen­lerin özelliklerinin değişmesine yol aça­bilir. Özellikle, hızlı ve geç etkili insülinler birlikte kullanıldığında, geç etkili insülinde bulunan çinko fazlası, bileşen­lerin oranına ve ilacın şırıngaya çekil­mesiyle uygulanması arasında geçen za­mana bağlı olarak hızlı etkili insüline bağlanır. Bu olumsuz etki hayvan insülinleri kullanıldığında, iki bileşen karış­tırıldıktan hemen sonra şırınga edilerek giderilebilse de, yarı sentetik ya da biyosentetik insan insülini kullanıldığında önemini korur.