Psikofarmatiklerin Sınıflandırılması

Psikofarmatiklerin sınıflandırılması:

Sakinleştiriciler. Hipnotik sedatif adıyla da bilinen bu ilaçlar sinir sisteminin işlevini baskılar. Bu sınıfta yer alan barbitüratlar ağır yan etkileri nedeniyle günümüzde sık kullanılmamaktadır. Daha özel etkili ve kullanımı kolay ilaçların geliştirilmesi barbitüratlann uyku verici ve yatıştırıcı amaçla kullanımını önemli ölçüde kısıtla­mıştır. Buna karşılık, başka alanlarda (örneğin sara ve anestezi) önemini korumaktadır.

Hafif yatıştırıcılar. Bunaltı giderici, yatıştırıcı ve kas gevşetici et­kilere sahiptir. Bu gruptaki ilaçlardan bazılan havale önleyici ola­rak da kullanılmaktadır. İnsanlık için önemli boyutlar kazanan bu­naltıyı azalttığından günümüzde sıklıkla aşırı ve yersiz kullanıl­maktadır. Aynca bu ilaçların yan etkilerine fazla önem verilme­mektedir.

Güçlü yatıştırıcılar (nöroleptikler, antipsikotikler). Varsam gide­rici (antihalüsinojen) olarak ve ağır psikozlarda, özellikle şizofreni tedavisinde kullanılır. Genel olarak merkez sinir sisteminin tüm işlevlerinde seçici bir yavaşlama yaparlar. Ağrı kesici ilaçların ve uyku ilaçlarının etkilerini daha da güçlendirirler.

Hayvanlar ve in­sanlarda derin bir uyku ya da ileri derecede sakinlik yaratmadan, kendiliğinden ortaya çıkan hareketlerde yavaşlama, çevreden ge­len uyanlara ilgisizlik, duygusal aldırmazlık, girişimcilik ve eyle­me geçmede yavaşlamaya yol açarlar. Bu belirtilerle ortaya çıkan tablo “nöroleptik sendrom” olarak da adlandırılır.

Antidepresanlar. Sık rastlanan bir duygulanım bozukluğu olan ruhsal çöküntüyü gideren ilaçlardır. Kimyasal etkilerine göre iki ana gruba ayrılırlar: Merkez sinir sisteminin bir enzimi olan mono amino oksidazın (MAO) işlevini engelleyen ve engellemeyenler, îkinci grupta yer alan antidepresanlar, birinci gruptaki ilaçların ye­tersiz kaldığı durumlarda kullanılır. Bu gruptaki ilaçların güçlü antidepresan etkileri bulunmasına karşın, bunlar yan etkilerinin çok­luğu ve birçok öteki ilaçla olumsuz etkileşimleri nedeniyle yaygın olarak kullanılmazlar.

Psikostimülanlar (ruhsal uyarıcı ilaçlar). Bu grup ilaçlara en tipik örnek amfetamİndir. Amfetaminin etkileri daha çok doza bağlıdır. Düşük dozlarda uyanıklılık, dikkat artışı, yorgunluk duygusunun kaybı, kendine güven, girişimci davranışlarda artış, mutluluk, coş­ku gibi etkiler görülür. Daha yüksek dozlarda ve yineleyen biçim­de alındığında ise yukarda sayılan etkilerin karşıtı sonuçlar görü­lür. .Baş ağrısı, çarpıntı, yorgunluk, bitkinlik, huzursuzluk, zihin bulanması, hezeyanlar ya da tam bitkinlik ortaya çıkar.

Nootropik ilaçlar (sinir hücrelerini olumlu yönde etkileyen ilaç­lar). Bu ilaçlar etkilerini zihinsel işlevler üzerinde gösterir.