Narkotik Etkili İlaçların Tarihçesi

Uyuşturucu ağrı kesicilerin (ya da af­yon türevleri) özellikleri morfinle aynı­dır; bunlar da bağımlılık oluşturur ve kullanımları yasalarca kurallara bağlan­mıştır.

Tarihçe. Afyon eski çağlardan bu yana tanınmaktadır. Haşhaş (Papaver somni-ferum) bitkisinin olgunlaşmamış kap­süllerinin çizilmesi ve akan sütün kuru­tulmasıyla elde edilir.

Büyük bir olası­lıkla ilk kez Anadolu’da yetiştirilen haşhaş, Avrupa’ya 16. yüzyılda, Uzak­doğu’ya ise (Özellikle Çin’e) 18. yüzyıl­da girmiştir. Haşhaş bitkisinin özsuyunda pek çok etkin madde vardır. Bunlardan başlıcaları morfin, kodein, papaverin ve noskapin gibi çeşitli alka­loitleri içeren afyon maddesidir. 1939’dan bu yana tıbbi tedavide, kim­yasal bireşîmle elde edilen morfine benzer maddeler (morfin türevleri) kul­lanılmaktadır.

Uyuşturucuların etkileri. Bu maddele­rin pek çok etkisi vardır. Her şeyden ön­ce morfin, çeşitli hayvan türlerinin fark­lı yanıt vermesi açısından oldukça kla­sik bir örnek oluşturur. Morfin bazı hay­vanlarda (kedi, at) uyarıcı etki gösterir­ken, bazılarında (köpek, tavşan) yatıştı­rıcı etki gösterir, insanlarda yatıştırıcı ve yüksek dozlarda uyku verici ve uyuş­turucu etki göstermesinin yanı sıra çok şiddetli ağrıların tedavisinde İlk seçile­cek ilaçtır.Kodein ise, orta şiddette ağ­rılarda kullanılabilir.

Uyuşturucular, solunum etkinliğini düzenleyen sinir merkezlerinin çalışma­sını azaltır. Bunun sonucunda ağrıya karşı kullanılan normal dozlarda bile, ani zehirlenmelere bağlı ölüm görülebi­lir. Solunum merkezlerinin ketlenmesinin yanı sıra öksürük merkezleri de ketlenir. Bu nedenle kodein, öksürüğü kes­mek için de kullanılır.

Morfin, kas liflerinin kasılabilirliği üzerindeki etkisi sonucunda mide ya da safra yollarında kasılmaya yol açarken, bağırsak hareketlerinde azalmaya neden olur. Bu nedenle sindirimi engelleyeceğinden kesinlikle yemeklerden önce ve­rilmemelidir. Karaciğer, böbrek ve ba­ğırsak sancılarında ağrı kesici olarak kullanılacaksa, morfinle birlikte spazm çözücü bir ilaç da kullanılmalıdır.

Özellikle kronik morfin zehirlenme­sinde gözbebekleri küçülür (miyozis).