Manik Depresif Psikozda Lityum Tedavisi

Manik depresif psikozda kullanılan lityum tedavisinde; bu elementin kandaki yoğunluğu mutlaka doğru olarak belirlenmelidir. En fazla kullanılan psikolojik uyarıcı kahve, çay ve kakaonun bileşiminde çeşitli ölçülerde bulunan kafeindir.

Lityum

Lityum, doğada yaygın bulunan bir me­taldir. Kimyasal özellikleri sodyum ve potasyumla aynıdır ve bazı özellikleri magnezyuma benzer.

Lityum, hücre içi ve dışı sodyum ve potasyum dengesini sağlayan “sodyum pompası” üzerinde en belirgin etkisini gösterir.

Lityum, hücre içine girme yarışında sodyumun önüne geçerek sodyumu hücre dışında bırakır ve hücre dışına sodyumdan daha geç atılır. Sodyumun sinir iletisinde oy­nadığı son derece önemli rol dikkate alındığında lityumun dolaylı yoldan da olsa sinir iletisinin doğal dengesini ne ölçüde etkileyebildiği anlaşılır.

• Kullanım yeri – Başlıca kullanım ye­ri manik depresif psikozlarda mani kriz­lerinin tedavisidir; idame dozunda kul­lanıldığında muhtemel krizlerin şiddeti­ni ve sıklığını azaltır.

Maninin tipik belirtileri, çok konuş­ma, aşırı hareketlilik, uyku gereksini­minde azalma, düşüncelerde uçuşma, büyüklük saplantıları, kendini aşırı be­ğenme, eleştiri ve yargılama yeteneğin­de azalma, bazen aşırı saldırganlık ve düşmanlık olabilir.

Mani devresindeki hastaya lityum verildiği zaman belirtiler 1-3 hafta içinde normale döner. Lityum, üç halkalı antidepresanlarla verildiği za­man bu ilaçların etkilerini güçlendirir.

• Dozaj – Doz, kandaki lityum düzeyi­ne ve klinik yanıta göre belirlenir. Kan­daki lityum düzeyini belirlemek için kan örnekleri bir önceki dozdan 12 saat sonra, kandaki yoğunluğun sabit olduğu evrede alınmalıdır.

Yalnızca kandaki lityum düzeyine bakarak karar verme­mek gerekir. Hastanın klinik olarak de­ğerlendirilmesi de önemlidir. Tedavide­ki düzey akut evrede 0,9-1,4 mEq/lt’dir; kronik evrelerde krizden sonraki kan düzeyi 0,6-1,2 mEq/lt’nin altında olabilir.

Yaşlı hastalarda lityuma tahammül azaldığından daha düşük düzeyler ye­terli olabilir.

Akut mani olgularında en iyi yanıt günde Üç kez verilen 600 mg’lik dozlar­la elde edilir. Bu dozda kandaki lityum düzeyi 1 mEq/lt ya da daha yüksektir.

Akut evrede kan düzeyi haftada en az iki kez ölçülmeli, bu ölçüm kan dü­zeyi ve klinik koşullar sabitleşene de­ğin sürdürülmelidir.

Genellikle günde üç kez verilen 300 mg’lik dozlarla kan düzeyi tedavi sınır­ları içinde tutulabilirse de, bu konuda kişiden kişiye önemli farklar vardır. Krizden sonraki tedavide kan-lityum düzeyi en az iki ayda bir kez kontrol edilmelidir.