Hiperbarik Oda ve Kullanım Alanları

Hiperbarik Oda

Hiperbarik oksijen tedavisi oksijenin özel bir ortamda, yani oksijen basıncı­nın atmosfer basıncının üzerinde bulun­duğu hiperbarik odada verilmesiyle uy­gulanır. Hiperbarik oda, içine özel bir kapıdan girilen metal bir silindirden oluşur. Oda kapısının kapatılmasından sonra kompresörler aracılığıyla odada­ki hava miktarı artırılarak basınç yük­seltilir.

Odadaki hastalara oksijen uy­gun maskeler aracılığıyla verilir. Böy­lece hiperbarik odada demir ve altına ben­zer bir ortam sağlanır; tıpkı deniz altına dalmada olduğu gibi basınç yükselir. Su altında çalışanların karşılaştığı vur­gun olayının klinik ve fizyopatolojik açıdan incelenmesinin hiperbarik tek­noloji ve tedavinin gelişmesinde önem­li rol oynadığını belirtmek gerekir.

Hiperbarik oda önceleri su altında ve büyük derinliklerde çalışanların or­tama uyum sağlamalarına yardımcı ol­mak ya da su altında çalışanlara acil ilkyardım hizmeti ulaştırmak gibi amaçlarla kullanıldı. Zamanla su altın­da belirli bir derinlikte hava soluyan ki­şinin yüzeye dikkatlice çıkması gerekti­ği, çünkü onu çevreleyen yüksek basın­cın vücuttaki gazları genleştirdiği belir­lendi. Bu gaz varlığının vücuttan zarar­sızca atılması için normal basınca ya­vaş yavaş dönülmesi gerektiği anlaşıl­dı. Böylelikle hazırlanan tablolarda yüksek basınçtan normal basınca dönerken izlenmesi gereken aşamalar gös­terilmektedir.

Bu kurallara uymayan dalıcılarda vurgun hastalığı gelişebilir. Vurgun hastalığında atar ve toplar da­marlar içinde oluşan küçük hava kabar­cıkları damarları tıkayarak dokulara bü­yük zararlar verebilir. Travmatik gaz tı­kacında çevre basıncının birden düşme­si ve bunun sonucunda solunum yolla­rındaki havanın genleşmesi akciğerler­de yırtılmalara neden olur. Bu durum­larda en uygun tedavi hiperbarik odada sağlanabilir. Basıncın artırılmasıyla kandaki kabarcıkların ve aynı biçimde solunum sistemindeki havanın hacmi azaltılır.

Hiperbarik odada basınç artışı­na ek olarak oksijen solunumunun uy­gulanmasıyla hipoksik dokuların oksijenlenmesi sağlanabilir. Atmosfer ba­sıncından yüksek bir basınç altında ok­sijen solunması bu gazın hemoglobine bağlanan miktarında önemli bir deği­şikliğe yol açmaz, ama plazmada do­laysız olarak çözünen oksijen miktarını artırır. Hiperbarik odadaki basınçta meydana gelen 1 atmosferlik artış 100 ml’lik plazmadaki çözünen oksijen mik­tarını 2 mi artırır.

Kullanım Alanları

Hiperbarik oksijen tedavisinin başlıca iki kullanım alanı vardır. Birincisi he­moglobin ve alyuvarların işlevlerini ye­rine getirmedikleri durumlarda dokula­ra oksijen taşınmasını güvence altına alır. Bu durumlara kansızlıklarda ve karbon monoksit gibi gazlara bağlı ze­hirlenmelerde karşılaşılır.

İkinci kulla­nım nedeni ise hangi nedenle olursa ol­sun hücrelere giden kılcal damarlardan azalmış oksijen dağılımını artırmaktır. Oksijen tedavisine dokulara yeterli ok­sijen gitmeyen her hastalıkta başvurula­bilir.

Yukarıda değinilen dekompresyon hastalığı ve su altı etkinliklerine bağlı olmayan, karbon monoksit zehirlenme­si, gazlı kangren, diyabetik kangren ve özellikle de yumuşak doku enfeksiyon­ları gibi hastalıklar bu grupta yer alır. Hiperbarik oksijen aynı zamanda doku­nun kendi kendini onarmasını kolaylaş­tırır. Bu durum en çok kemik ve deri için geçerlidir. Hiperbarik oksijen teda­visi yavaşlamış metabolik süreçleri hız­landırır ve iyileşmeyi sağlar.