Farmakokinetikler

Farmakokinetik ilaçların vücuda girdikten sonra geçirdikleri değişimleri araştıran bilim dalıdır.

Bir ilacın vücutta çeşitli organlara dağılımı çeşitli etkenlere bağlı olarak gerçekleşir. Bu etkenler ilacın olumlu ve olumsuz etkilerini de belirlediğin­den, tedavide dikkate alınmalıdır.

Bun­lardan ilki ilacın verilme yoludur: Sin­dirim sistemi, solunum sistemi, deri, üreme organları ve göz dış zar muko­zaları ve enjeksiyonlarla vücuda giren ilaçlar daha sonra kana geçer ve etki gösterecekleri hücrelere erişir. İlacın emilimi (kana geçmesi) ilacın fiziksel ve kimyasal özelliklerine (örneğin, ağız yoluyla ya da fitil olarak verildiğinde bağırsak duvarını geçebilmesi ve kanda erime kapasitesi), dozuna, ilacın veriliş yoluna ve hastanın kişisel özelliklerine bağlıdır.

İlaçların emiliminde rol oynayan öteki etkenler şöyle özetlenebilir;

a) İlaçların çözünürlüğü: Bu etken daha çok enjeksiyon yoluyla uygulanan ilaçlar için önem taşır. Sudaki ve uygu­lama yerindeki çözünürlüğü yüksek olan ilaçlar daha kolay emilir.

b) İlaçların fiziksel ve kimyasal Özellikleri: Gaz halindeki ilaçlar sıvılar­dan, eriyikler ise kuru ve katı ilaçlardan daha çabuk emilir. Ayrıca ilaçların asitliği de emilimde önemlidir.

c) Emilme alanının genişliği ve da­mar yönünden durumu: Emilme alanı­nın geniş olması, erime hızını da artı­rır. Ayrıca ilacın uygulandığı bölgenin zengin damarlaşma göstermesi de emilimin daha çabuk gerçekleşmesini sağ­lar.

d) Emilme yüzeyinin normal dışı koşullarda olması: İltihaplı yüzeylerin genellikle daha fazla kan alması ve bu alanda koruyucu epitel tabakanın Örse­lenmiş olması verilen ilacm emirim hı­zını artırır. Ama iltihaplı yüzeyde doku ölümü sonucu beliren artıkların emilime hiçbir etkisi olmaz.

İlaçların emildikten sonra dokulara dağılımı dokulardaki kan dolaşımının miktarı ve hızıyla, ilacın dokulara gir­me ve dokunun ilacı bağlama kapasite­siyle orantılıdır. Bu süreç, hücrelerin kendilerine özgü yapılarına bağlı kar­maşık mekanizmalar yoluyla gerçekle­şir. Hücreler yarı geçirgen bir zar ile çevrilidir. İlacın hücre içine geçişini geçişme gibi fizik yasaları, zarın her iki yanındaki iyon  yoğunluğu, ilaçların yağda ya da suda çözünürlüğü gibi özellikleri belirler. Moleküller aktif ta­şıma mekanizmalarına bağlı olduğun­dan bu maddeler hücreler arasındaki alandan hücre içine taşınabilir.