Eklem İltihaplanması

Artrit eklem iltihaplanması anlamına gelen bir kelimedir; ağrı, şişme, sertlik hissi, ve eklemlerde hareket kaybına neden olmaktadır. Artrit kelimesi 100’den fazla ro­matizmal hastalık için kullanılan genel bir terimdir. Bu tür romatizmal hastalıklar da artrit gibi ağrı, şişme ve kaslarda, tendonlarda ve kemiklerde sertlik hissine yol açabilir. Bazı romatizmal hastalıklar iç organlar gibi vücudun diğer bölgelerini de etkilemektedir. Çocuklarda, tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi, artritin çeşitli türleri görülebilir; ancak artritin çocuklar arasında en sık görülen türü “jüvenil artrit” adı verilen çocukluk çağı artritidir.

Ulusal Sağlık Enstitüsü’ne göre, jüvenil romatoid artrit (JRA) 16 yaşından kü­çük çocuklarda 6 haftayı aşkın bir süre eklem yangısı ve eklem sertliğine neden olan bir artrit türüdür. Yangı kızarıklığa, şişmeye, eklemlerde sıcaklık hissine ve acıya neden olmaktadır. Ancak JRA hastası olan çocukların bir kısmı hastalığa rağ­men hiçbir şikâyette bulunmamaktadır. Eklemlerdeki yangı nedeniyle hastanın hareketliliği azalabilir. Doktorlar kanda bulunan ya da eksik olan antikorların cin­sine ve hastada görülen belirtilere göre, artrit vakalarını 3 gruba ayırmıştır. “Pauci-artiküler” artrit adı verilen hastalık JRA’nm en sık görülen türüdür. Bu hastalık diz gibi büyük eklemleri etkilemektedir. 8 yaşın altındaki kızlarda genellikle bu tip art­rit vakaları görülmektedir. Birçok çocuk ergenlik çağma adım atana kadar artrit probleminin olduğunu fark etmez. Ancak artrit göz sorunlarına da yol açar ve ba­zı göz sorunlarının varlığı artriti işaret edebilir.

JRA hastası olan insanların %30’u “poliartiküler” artrit sınıflandırması içinde yer almaktadır. Poliartiküler artritte 5 ya da daha fazla sayıda eklem hastalanmış­tır. El ve ayaklardaki eklemler gibi küçük yapılı eklemlerin hastalığı bu grupta yer alır Poliartiküler artrit daha büyük yapılı eklemleri de etkileyebilir. Poliartiküler JRA genellikle vücudun her iki kısmında yer alan eklemleri etkiler.

JRA hastalığı “sistemik” türü eklemlerde şişmenin yanı sıra ateşe, açık pembe kı­zarıklara ve kalp, karaciğer, dalak ve lenf bezleri gibi iç organların fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir. Doktorlar bu durumu “Stili” hastalığı adıyla anmaktadır. Stili hastalığı yüksek ateş, geçici somon rengi döküntüler ve artrit ile karakterize olan ancak nedeni tam olarak anlaşılamamış bir hastalıktır. JRA hastası çocukların %20’si sistemik JRA sınıflandırması içinde yer almaktadır. Bu çocuklardan bazıları­nın eklemlerinde artrit oluşabilir ve durumları çok ciddi bir hal alabilir. Bu tür so­runlar ergenlik döneminde bile devam edebilir.

“Çocuk romatoid artriti” ve “erişkin romatoid artriti” arasındaki en önemli fark çocuk romatoid artritinin zaman içinde geçmesi, erişkin romatod artritinin belirtilerinin ömür boyu görülebilmesidir. Yapılan çalışmalardan çıkan sonuçlar, hasta olan çocukların yarısından fazlasında JRA belirtilerinin geçtiği ve erişkinlik döneminde devam etmediği yönündedir. Erişkinlerde görülen romatoid artritin tersine, JRA kemik gelişimini ve çocukların büyümesini etkiler.

JRA bağışıklık sistemi fonksiyonlarının bozulması ile birlikte ortaya çıkmakta­dır. Bu durumda vücut bazı hücrelerini ve dokularım “yabancı” olarak algılar. Bu durumun sonucunda vücutta kızarıklık, ateş, ağrı ve şişme görülmektedir. Doktor­lar bağışıklık sisteminde ortaya çıkan bu durumun nedenini henüz açıklayamamaktadır ancak sorunun genetik kaynaklı olabileceği düşünülmektedir. Çocuğu­nuzun JRA’ya karşı bir eğilimi varsa, virüs gibi herhangi bir dış etken bile bu hasta­lığı tetikleyebilir.

JRA’nın bilinen bütün türlerinde yaygın olarak görülen belirtilerin arasında kas şişkinliği, ağrı ve gündüzleri özellikle hastanın yeni uyanıp yataktan kalktığı sı­rada hissettiği eklem sertliği yer almaktadır. Eklem ağrıları hastanın rahatça hare­ket etmesini engelleyebilir. Ancak birçok JRA hastası çocuğun eklem ağrısı çekme­diği gözlemlenmektedir. JRA’nın gözlemlenebilen en erken belirtisi hastanın özel­likle de uyandıktan sonra topallamaya başlamasıdır. Bunun nedeni dizlerdeki ek­lemlerin hastalıktan etkilenmesi olabilir. Eklem ağrılarının yanı sıra eklem yerle­rinde görülen pembe renkli şişkinlikler de hastalığın habercisidir. Ateş, hastalığın en çok bilinen bir başka belirtisidir. Kızarıklar ve ateş birdenbire ortaya çıkabilir, aniden ortadan kaybolabilir. Sistemik JRA’nın da kızarıklara neden olduğu bilin­mektedir. Pauciarticular JRA hastası olan çocuklarda gözde yangı ve iltihaplanma görülebilir. Birçok vakada, belirtiler kendiliğinden geçer ancak nüksedebilir. JRA’nın seyri çocuktan çocuğa değişebilir. Bazı çocukların gelişimi bu hastalık ne­deniyle yavaşlayabilir.

Eklem İltihaplanması için önerilen modern tıp tedavileri

Doktorlar şişkinliklerin giderilmesini, hasta olan eklemlerdeki hareketin eski hali­ne gelebilmesini, ağrıyı dindirmeyi ve olası bir komplikasyonu önlemeyi amaçla­maktadır. Tıp literatüründe NSAIDs kısaltması ile bilinen nonsteroid antienf-lamatuar ilaçlar (örneğin, ibuprofen, naproxen ve hatta aspirin) hastalığın tedavi aşamasında kullanılmaktadır. Bu ilaçlarla herhangi bir gelişme kaydedilemezse, DMARDs kısaltması ile bilinen hastalığın seyrini değiştirebilecek nitelikte olan an-tiromatizmal ilaçlara başvurulmaktadır. Hidroksiklorokin, sülfazalazin, d-penisi-lamin ve metotrekzat, “DMARDs” türü ilaçlardandır. Özellikle de metotrekzat’ın kullanımı çocuklar arasında yaygındır. Kronik JRA hastası olan çocuklarda kortiko-steroid türü ilaçlar kullanılmaktadır. Prednizon bu türden bir ilaçtır. Kortikostero-id ilaçlar ağır belirtilerin görülme olasılığını azaltmaktadır. Fizik tedavisi JRA has­tası olan çocukların tedavi planının bir parçası haline gelmiştir.

Doğal sağlık tedavileri

• Homeopati alanında uygulanan tedaviler artrit tedavisinde olumlu sonuçlar doğurmaktadır. Homeopati alanında uygulanan artrit tedavileri uzun zaman alabilir. Ancak aşağıdaki tedavi türlerinin kısa süreli etkileri de görülebilir:
• Çit kökü adı verilen bitki şişmiş ve açık kırmızı renkli eklemler için kullanı­labilir.
• “Narin acı çiğdem” adlı bitki sıcak havalarda daha belirgin hale gelen JRA’yı hafifletir.
• Açelyaya benzer bitki olan “hododendron” rüzgârlı havalarda daha da şid­detli bir hal alan belirtilerin hafifletilmesi için uygundur.
• “Rhus Tox.” adlı madde ağrı, sertlik gibi belirtilerin gerek istirahatten son­ra harekete geçince gerek soğuk ve nemli havalarda hareket edince daha da belirginleşen belirtilerin giderilmesi için uygundur.
• Rüzgârgülü bitkisi bir eklemden diğerine kayan ağrılar için uygundur.
• Balansı bitkisi ağrıyan eklem yerlerinde hissedilen ateş hissini dindirir.
• Çocuğunuza aşı yapılmışsa, aşının zararlı etkilerinden korunmak için sertifi­kası Sağlık Bakanlığı’nca onaylanmış bir homeopati uzmanına gidiniz.
• Geleneksel Çin terapileri vücudun dengesini korumak amacıyla bitkileri ve akupunktur yöntemini kullanmaktadır. Artrit tedavisinde geleneksel Çin tera­pileri uygulanabilir. Geleneksel Çin terapilerini uygulayan uzmanlar, eklem ağrısının nem ve soğuktan kaynaklandığını düşünmektedir. Bu vücudun be­lirli bölgelerinin nem ve soğuk etkisi ile istila edildiği ve uygulanacak olan te­davinin vücudun bu bölgelerini hedeflemesi anlamına gelmektedir.
• Akırkarha ya da koyungözü olarak bilinen ve homeopati alanında “feverfew” adıyla anılan bitki artrit tedavisi için uygundur.
• Keçisakalı, beyaz söğüt ve kereviz tohumu artrit tedavisinde kullanılan diğer bitkilerdendir. Homeopati uzmanlarının hazırladığı içerikler verilen tavsiyele­re göre kullanılır. Bu nedenle sertifikası Sağlık Bakanlığı’nca onaylanmış olan bir homeopati uzmanına gitmeniz bitkisel tedavileri doğru ve zararsız bir şe­kilde kullanmanızı sağlayacaktır.
• Sibirya ginsengi romatoid artrit tedavisinde kulalnılmaktadır.
• Ağır bacaklar, varisli damar gibi damar problemlerini tedavi eden ürünlerde kullanılan aktif maddeleri içeren bir bitki türü olan ve homeopati alanında “cypress” olarak bilinen servi bitkisinin yağı detoks etkisine sahiptir. Limon ve servi yağlarını banyoda ve masajda kullanabilirsiniz. Bu şekilde vücuttaki ze-hirin atılmasını da sağlarsınız. Bu yağlar çok güçlü yağlar olduğundan çocuk­lar için kullanımı uygun değildir. Ancak 6 yaşın üstündeki çocuklar için her iki yağdan da küçük birer damla kullanmanız çocuklarda görülen JRA belirtileri­ni hafifletecektir.
• Papatya ve lavanta yağları antienflamatuar ve ağrı kesici etkileri sayesinde masaj ve kompres yoluyla hastayı rahatlatır.
• Okaliptüs artritli bölgede kan dolaşımını düzenler ve sertliği azaltır.
• A, C ve E vitaminleri ile selenyum gibi antioksidanlarm artrit üzerinde olumlu etkisi kabul edilmiştir. C Vitamini antienflamatuar etkisi nedeniyle ağrıyı ke­ser ve vücuda zarar veren radikallere karşı güçlü bir savaşçı gibi rol oynar. Ço­cuğunuzun beslenme sisteminde, adı geçen vitaminlere yeteri ölçüde yer ve­rin ve gerekiyorsa vitamin takviyesi kullanın.
• Bağışıklık sistemi alerji nedeniyle bile güçsüzleşebilir. Be nedenle çocuğunu­zun beslenme sistemine hangi yiyecekleri dahil edip etmemeniz gerektiği ko­nusunda önemli kararlar alın.
• Bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesi sonucunda ortaya çıkan bir hastalık, ba­ğışıklık sisteminin harekete geçirilmesi ile yenilebilir. Bu nedenle çocuğunu­zun bağışıklık sistemini harekete geçirecek önlemler alın.
• Bağışıklık sistemi sorunlarının bir nedeni de sızıntılı bağırsak sendromudur. Bu nedenle çocuğunuzun sızıntılı bağırsak sorunu olup olmadığını tespit edin.
• Çuha çiçeği yağı artrit ile mücadeleyi hızlandıran ve kolaylaştıran bir yağdır. Yapılan bir çalışmada, artrit hastalarının %60’mın çuha çiçeği yağı tedavisinin sonucunda ilaç almayı bıraktığı görülmüştür. Bu çalışmaya denek olarak katı­lan hastaların %25′ i ise çuha çiçeği yağı sayesinde artrit ilaçlarının dozunu ya­rıya indirmiş ve bu şekilde ilaçların yan etkilerini hafifletmiştir.
• Balık yağı da artrit tedavisinde kullanılabilir. Birçok çalışma balık yağı hapla­rının gergin kaslar ve sabahları eklemlerde hissedilen gerginliğe iyi geldiğini göstermiştir.
• Ananas bitkisinden elde edilen ve protein sindirici bir enzim olan “bromelain” tümör oluşumu ve gelişiminde önemli rol oynayan araki-donik asitten türe­yen prostaglandis üretimini düzenleyerek proteinlerin vücut tarafından sindi­rilmesini kolaylaştırmaktadır.
• “Amino şeker” olarak sınıflandırılan glükozamin tırnak, tendon, deri, göz, ke­mik, kıkırdak ve kalp kapakçıklarının oluşumunda önemli rol oynamaktadır. Glükozamin artrit tedavisinde de olumlu sonuçlar vermektedir. Takviye hap­lar şeklinde satılan glükozamin hapları alerjiye de iyi gelmektedir. Glükoza­min kullanımı çocuklar için de uygundur, ancak her homeopati ürününün ve şifalı otların kullanımı gibi glükozamin de sertifikası Sağlık Bakanlığı tarafın­dan onaylanmış olan bir doğal sağlık uzmanının gözetimi ve denetimi altında kullanılmalıdır.

• Biber, patlıcan, domates ve beyaz patates tüketiminden kaçınmaya çalışın. Bu’ sebzeler “solanin” adı verilen bir madde içerdiklerinden bazı artrit hastalarına dokunabilir. Artrit hastaları genellikle solanin maddesine karşı hassasiyet gös­termektedir çünkü bu madde kaslardaki enzimlere müdahale edici bir etkiye sahiptir ve ağrıya neden olabilir.
• JRA hastası çocukların doku onarımını hızlandırmak için “serbest amino asit” kullanmaları tavsiye edilmektedir. Amino asit ancak ehil bir doğal sağlık uz­manının denetiminde kullanılmalıdır.

Faydalı terapiler

Homeopati, herbalizm, geleneksel Çin tıbbı, akupunktur, besin terapileri, refleksoloji, ve hipnoterapi İRA hastalığı için uygun görülmektedir. Bağışıklık sistemini güçlen­diren her türlü terapi ve stresi azaltan tedaviler de İRA tedavisinde kullanılabilir.

Evde yapabilecekleriniz:

• Eklem deformasyonunu önlemek ve ağrıları hafifletmek için yapılabilecek en önemli şey düzenli egzersizdir. Artrit nedeniyle zarar gören eklemleri zorlama­dan yapılacak egzersizler hastaya daha çok faydalı olacaktır. Egzersizlerin ke­mikleri, kıkırdakları ve kasları güçlendirmesi hedeflenmelidir. Bisiklet binmek, yürümek, yüzmek ve hatta dans etmek bile İRA hastalarını rahatlatacaktır.
• Çocuğunuza sabırla yaklaşın. Arkadaşlarının özgürce yapabildiği birçok hare­keti yapamamak artrit hastası çocuklar için oldukça üzücüdür. Çocuğunuzun hissettiği acıya rağmen hayata olumlu bir bakış açısından bakmasını sağla­mak için çiçek esansları ile gerçekleştirilen terapileri deneyin.
• Çocuğunuzu artrit hastası diğer çocukların da katıldığı gruplarla tanıştırın. Bu problemi yaşayan başka çocuklar ve hastalarla karşılaşmak size moral kazan­dırır ve paylaşımlarınızı artırarak hastaların tecrübelerinden de yararlanmanı­zı sağlar.
• Çocuğunuzun öğretmeni ile konuşarak kendisini durumdan haberdar edin. Artritli çocuklar yavaş hareket etmek zorunda kalabilir. Bu nedenle teneffüste bir derslikten diğer dersliğe geçmek zorunda kalan çocuklara daha fazla za­man tanınarak acele edip strese girmeleri engellenebilir.