Akciğer Nakli

Tek ya da çift akciğer nakli, cerrahi tekniklerin sürekli gelişmesi ve ameliyat sonrası bakımın iyileşmesiyle orantılı olarak gittikçe yaygınlaşmaktadır.

Klinik uygulaması 1980’lerde başla­yan akciğer nakli günümüzde solunum yetmezliği son evreye ulaşmış birçok hasta için en uygun tedavi kabul edil­mektedir.

İlk başarılı tek akciğer nakli 1983’te Kanada’nın Toronto kentinde akciğer fibrozuna yakalanmış bir hasta üzerinde gerçekleştirildi. Aynı ekip 1986’da bu kez amfizemli bir hastaya iki akciğer birden nakletmeyi başardı; böylece has­tanın ömrü uzatıldı. İzleyen dönemde dünyada 600’e yakın tek akciğer nakli, 300’e yakın çift akciğer nakli gerçekleş­tirildi. Bu girişimlerde hastaların hem kısa süreli, hem de uzun süreli yaşama olasılığı açısından çok başarılı sayılabi­lecek sonuçlar alındı.

Akciğer naklinin oldukça kısa bir geçmişi vardır. Ama bu son yılların de­neyim birikimi ameliyatın uygulanacağı durumlar, ameliyat edilebilecek hasta­lar, nakledilmek üzere seçilecek organ­lar ve kullanılacak cerrahi teknikler ko­nusunda bazı değişikliklere yol açmış­tır.

Bütün bu gelişmeler sonucunda komplikasyonlar azalırken, hastanın hem girişim sırasında ve girişimi izle­yen kısa dönemde yaşama umudu art­mış, hem de girişim sonrasındaki uzun dönemde yaşama süresi uzamıştır.

Akciğer Nakli Uygulanan durumlar ve Girişim Biçiminin Belirlenmesi

Akciğerde kısıtlayıcı (restriktif) bir has­talığın, enfeksiyon içeren ya da içerme­yen tıkayıcı (obstrüktif) bir hastalığın ya da bir damar hastalığının bulunması durumunda akciğer nakline başvurula­bilir.

Kısıtlayıcı akciğer hastalıklarından nedeni bilinmeyen (idiyopatik) akciğer fibrozu, skleroderma, sarkoidoz, asbes toz, kemoterapi sonrası fibroz ve eozi-nofilik granülom olgularında akciğer nakli yapılabilir. Bu hastalıklara yaka­lanmış kişilerde tek akciğer nakli en uygun girişim biçimini oluşturur.

Enfeksiyon içermeyen tıkayıcı akci­ğer hastalıkları arasında akciğer nakli­nin yapılabildiği olgular ileri aşamada­ki akciğer amfızemi ve yaygın bronşiyolittir. Eskiden bu olgularda çift akci­ğer nakline başvurulurdu; çünkü yerin­de bırakılan akciğerin aşırı genişlemiş ve damarsal direncinin düşmüş olması nedeniyle nakledilen akciğerin iyi işlev göremeyeceği düşünülüyordu. Oysa son deneyimler bu olgularda da tek akciğer naklinin doyurucu sonuçlar ver­diğini göstermiştir. Bu noktada naklin hangi yana yapılacağı titizlikle değer­lendirilmeli, nakledilecek organın uy­gun boyu olmasına ve ameliyat sonrası bakıma dikkat edilmelidir.

Bu­nunla birlikte enfeksiyonsuz bir tıkayıcı akciğer hastalığı bulunan 45-50 yaşın­dan genç hastalarda çift akciğer nakli yeğ tutulur. Çünkü daha uzun bir yaşam beklentisi olan bu hastalarda her iki ak­ciğerin birden sağlayacağı olanakları de­ğerlendirmek gerekir. Seçim yapılırken organ bağışlayıcısının iki akciğerini aynı hastaya mı, yoksa her birini değişik has­talara mı bıraktığı da hesaba katılmalıdır. Vericinin iki kişiye birden yardımcı ola­bileceği özellikle bağışlayıcı sayısının az olduğu durumlarda göz önünde bulundu­rulmalıdır.

Akciğer naklinin yapılabildi­ği tıkayıcı tipte hastalıklardan kistik fibroz ve bronşektazide ise enfeksiyon bu­lunduğundan çift akciğer nakli gerekir. Çünkü yerinde bırakılan akciğerdeki en­feksiyon öbür akciğere de bulaşabilir ve organ reddini Önlemek için hastaya veri­len bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç­ların kolaylaştırıcı etkisiyle ölüme yol açabilir.

Akciğer dolaşımında birincil ve ikin­cil (kulakçıklar ya da karıncıklar arası bölmedeki bozukluğa bağlı) kan basıncı yüksekliği gibi akciğer damar yatağı hastalıklarında tek akciğer nakli ancak son zamanlarda yapılmaya başlamış, bu arada kalpteki bozukluğu da düzeltme olasılığı belirmiştir.

Eskiden bu tür olgu­larda hem kalp, hem de akciğer nakli bir arada yapılır, çünkü akciğer dolaşımın­daki yüksek tansiyonun sağ kalpte yol açtığı hasarın tedavisi olmadığı sanılır­dı. Oysa bugün tek akciğer nakliyle ak­ciğer direnci düşürüldüğünde sağ kalpte­ki işlev bozukluğunun düzeldiği bilin­mektedir.