Böbreküstü Bezinin Hormonları

Böbreküstü korteksinden salgılanan hor­monlar mineralkortikoid, glükortikoid. aldosteron ve cinsiyet hormonları gibi çok çeşitlidir. Mineralkortikoidler su ve tuz me­tabolizmasının, glükokortikoidler ise kar­bonhidrat metabolizmasının düzenlenme­sinde rol oynarlar. Kortizon böbreküstü bezleri tarafından sal­gılanan, oldukça karmaşık yapılı kimyasal bir madde, yani bir kortikoiddir.  Romatizmal ateş, romatoid artrit ve polıartrit gi­bi kollajen doku hastalıklarında ve bronşial astım gibi alerjik hastalıklarda tedavi ama­cı ile kullanılmaktadır.

Kortizon derivesi olan hidrokortizon adlı madde, özellikle deri ve eklem içi uygula­malarında kortizondan daha etkili olmak­tadır. Ancak bu ilaçların tedavi edici nite­likleri zayıftır. Sadece kişinin o andaki be­lirtilerini ve şikâyetlerini kaldırarak geçici bir rahatlama sağlar. Bugün kortizondan çok daha etkili ve yan etkileri azaltılmış yeni, kortizon türevleri bulunmuştur. Prednison ve Prednisolon, Kortizol ve kortikotropin gibi örneklerini sa­yabileceğimiz bu ilaçlar vücudun sutuz dengesini kortizon kadar bozmamaktadır. Kortizon sindirim kanalından çok çabuk emilir ve vücutta hidrokortizona dönüşe­rek tabii hormon gibi etki gösterir.

ACTH (adrenokortikotropin hormon) veya korti­kotropin adlı hormon böbreküstü bezine uyarıcı etki yaparak hidrokortizon salgılanmasını sağlar. Böbreküstü bezi ile hipofiz bu olayda beraber çalışırlar. Kanda kortizon artarsa hipofize baskı yaparak ACTH salgılanmasını durdurur. Böylece kortizon salgısı azalır. Gerektiğinde tam tersi olur ve ACTH salgılanmaya başlar. Tıpta buna feed back mekanizması adı verilir. Kortizon ancak doktor kontrolü altında kullanılabilecek iki tarafı keskin bir bıçak gibi etkili ve tehlikeli bir ilaçtır. Kortikosteroid alanların enfeksiyonlara karşı dirençleri azaldığından eskiden ge­çirilmiş bazı hastalıklar (Akciğer tüberkü­lozu, histoplazmoz, blastomikoz vb.) alev­lenebilir ve bu arada fırsat düşkünü man­tarların yaptığı enfeksiyonlar da sık görü­lür.