Işın ve İlaç Tedavisi

Işın tedavisi ve ilaç tedavisinin birlikte uygulanması farklı biçimlerde olabilir. Burada da aynı amaca yönelik olarak belirli bir bölgede yayılmış kütleli tü­mörler ve ilerlemiş lenfomlarda bütün vücudun ışınlanmasının yanı sıra ilaç tedavisinden de yararlanılır.

Bu iki te­davi yönteminin birlikte kullanılmasın­da başka amaçlar da hedeflenebilir. Cerrahi girişimle birlikte ya da tek başı­na ışın tedavisi tümörün bölgesel belir­tilerini etkiler. İlaç tedavisi ise ışınlanan bölgenin dışında olası tümör sıçramala­rını engeller.

Zararlı Etkiler

Aşağıda ışın tedavisinin en çok neden olduğu zararlı etkilere yer verilmiştir.

Tümör tedavisinde kullanılan ışın tedavisinin özellikle de iyonlaştırıcı ışınımın değşim (mutasyon) yapıcı etkisine bağlı olarak ortaya çıkabilecek ge­netik bozukluklar konusunda yeterli bilgi yoktur.

Vücuttaki zararlı etkiler iki ana baş­lık altında toplanabilir:

• Işınım dozuna bağlı etkiler: Bağlı ola­rak gelişen tümör ile verilen ışın dozu arasında bir ilişki kurmak olanaklıdır.

• İstatiksel etkiler: Işınımla, ışınıma bağlı ortaya çıkabilecek tümör arasında­ki olasılık ilişkisini belirler. İstatiksel ve­rilerin belirlediği bu etki, verilen ışınım dozuyla doğrudan bağlantılı değildir.

Vücuttaki zararlar tedavi sürerken ya da tedavi bittikten hemen sonra (akut) ve daha geç görülen tepkiler biçi­minde ortaya çıkabilir. Akut tepkiler özellikle yenilenme hızları yüksek olan ve hücreleri ışınıma çok duyarlı doku­larda (kemik iliği, deri ve mukozayı ör­ten epitel) ortaya çıkar. Akut tepkiler çok şiddetliyse tedavi programının dü­zenli olarak uygulanmasını engelleyebi­lir.

Bunlar büyük oranda geçici olsa da tam anlamıyla iyileşmez ve travma, en­feksiyon gibi başka etkenlerin araya gir­mesiyle ya da tümörün yinelemesiyle ışın tedavisine yeniden başvurulması gerektiğinde çeşitli komplikasyonların gelişmesine yol açabilir.

Geç tepkiler yukarıda belirtilenlerden bağımsız olarak ortaya çıkar. Yal­nızca ikincil olarak ve “ışınıma az du­yarlı” olan organ ya da dokularda da (sinir sistemi, karaciğer) lezyonlara yol açar. Her çeşit tepkinin ortaya çıkması ve şiddeti yalnızca ışınım türüne de­ğil, aynı zamanda ışınlanan dokunun genişliği ya da ışınımın zaman içindeki dağılımı (tedavi süresi), ışın tedavisi uygulanan bölgelerin sayısı ve iki ışın tedavisi seansının arasındaki süreyle de ilgilidir.