Karaciğer Hastalıkları – 2

Kronik Hepatit ve Siroz

Karaciğer naklinin en sık gerekli olduğu durumlardan biri hepatit sonrasında ge­lişen karaciğer sirozudur. Özellikle viral hepatitin yaygın olduğu ülkelerde bu hastaların sayısı yüksektir.

Hepatit sonrası karaciğer sirozu ge­nellikle genç hastalarda görülür. Hasta­lık çok ilerlemiştir; sık sık yemek borusunda varis kanaması, engellenemeyen asit oluşumu, beyin hastalığı, pıhtılaş­ma bozuklukları gibi yaşam beklentisi­nin fazla olmadığını gösteren belirtiler ortaya çıkar. Hasta genellikle altı aydan çok yaşamaz. Bu aşamada hastalığın ilerlemesini durduracak bir tıbbi tedavi ya da cerrahi girişim olmadığından kara­ciğer nakli tek tedavi yöntemidir.

Hepatit sonrası siroz ve kronik aktif hepatitte hastalığın gidişini doğru yansıtabilen etkenlerin olmaması, naklin uy­gulanacağı en iyi zamanın belirlenmesi­ni zorlaştırır. Dolayısıyla hekimler kara­ciğer naklini hastalığın son evresine ya­kın bir dönemde uygulamaya yönelmek­te, bu da özellikle karaciğer naklinin ilk yıllarında alınan başarısız sonuçlar açıklamaktadır.

Nakledilen karaciğerin yeniden virüs enfeksiyonuna yakalanma riski yüksek olduğundan bu durumda karaciğer naklinin yapılması hâlâ tartış­ma konusudur. Gerçekte ise edinilen de­neyimlerin ışığında, yalnız HBsAg’nin (hepatit B virüsü yüzey antijeni) var ol­ması son zamanlarda karaciğer naklinin uygulanmaması için göreli bir neden sa­yılmaya başlamıştır.

Bu durum kesin bir uygulama nedeni sayılmamaktadır; çünkü yüksek dozda aşı ve hiperimmün gammaglobülin verilerek hepatitin he­nüz gelişmemiş olduğu evrelerde virüsü vücuttan uzaklaştırma olasılığı vardır. Ayrıca antijenin kanda varlığını sürdür­mesi her zaman nakledilen karaciğerde yeni bir hepatit oluştuğunu gösterme­mektedir.

Sirozlu hastanın serum ve karaciğe­rinde aynı zamanda D tipi virüsün bu­lunması, sorunu daha da karmaşıklaştırır. Bu enfeksiyon etkeninin varlığı ka­raciğer nakli uygulanan hastalarda kli­nik gidişi olumsuz etkilemekte, yeni­den enfeksiyon oluşumuna çok sık rast­lanmaktadır.

Bununla birlikte karaciğer dokusunda D tipi virüsün varlığı her zaman dokusal ve biyokimyasal bir bo­zukluğa eşlik etmez. D tipi virüs ancak hepatit B virüsüyle birlikte bulundu­ğunda hastalık yapar. D tipi virüs en­feksiyonu klinik olarak genellikle hafif gidişlidir ve hızla siroza dönüşme eğili­mi göstermez.

Günümüzde çok tartışılmakta olan bir konu da alkolik karaciğer sirozu olan hastalarda karaciğer nakli uygula­masıdır. Batı dünyasında kronik karaci­ğer hastalığı gelişiminin en sık rastla­nan nedeni alkolizm olduğundan bu so­run oldukça önemlidir. Ayrıca viral he­patit tedavisinde sağlanan ilerlemelerin tersine, alkolizme bağlı karaciğer has­talıklarının tedavisindeki ilerlemeler çok yavaş ve büyük oranda başarısız kalmaktadır.

Karaciğer nakline aday hasta sayısının yüksekliğine karşın, al­kolik siroz nedeniyle yapılan karaciğer nakilleri toplam uygulamaların ancak küçük bir bölümünü (yüzde 5’ten az) oluşturur.

Bu sorunun çeşitli nedenleri olabi­lir:

• Kronik alkol zehirlenmesi genellikle, birçok organ ve hasara yol açmaktadır. Özellikle merkez sinir sistemini, kalp ve pankreası etkilemesi ameliyat riskini çok artırmaktadır.

• Alkol bağımlılarının yeniden bu alışkanlıklarına dönme tehlikesi, nakledi­len karaciğerin geleceğini önemli ölçü­de etkiler; ayrıca nakledilen karaciğerini bu ağır klinik durumun ve tedavinin yükünü taşıması zordur.

• Bağışlanan organ sayısının sınırlılığı nedeniyle karaciğer naklinin daha iyi sonuçlar alınabilecek karaciğer hasta­lıklarında uygulanması gerektiği düşü­nülmektedir.

Gene de alkolik karaciğer hastalığı­nın son evresinde bulunan bazı hastala­ra karaciğer nakli yapılmış sağ kalım açısından elde edilen sonuçlar öbür ka­raciğer nakillerindekiyle karşılaştırılabilir düzeyde (bir yıl sonunda yüzde 70) olmuştur. Hastaların ancak küçük bir bölümünün yeniden alkole başlamış olması ise hem şaşırtıcı, hem de çok önemlidir.

Bu verilerin ışığında, alko­lizme bağlı karaciğer hastalığı olanların karaciğer nakline aday sayılması gerek­tiği, birçok organın hasar görmesi so­nucunda genel durumu bozulmuş olan ve karaciğer naklinin başarısız olması beklenenlerin dışındaki hastalara nakil yapılabileceği anlaşılmaktadır.