Şişmanlıkta Bağırsak Yumuşatıcılar ve Biguanitler

• Bağırsak yumuşatıcıları – Özellikle rejime başlamadan önce kabızlığın ol­duğu durumlarda, yiyecek kısıtlamasıyla birlikte selüloz alımındaki artış bile kabızlığın artmasına yol açar.

Bağırsaktaki birikime engel olunma­ması psikolojik baskı yaratarak asıl te­davinin kesilmesine yol açabilir.

Bunların etkileri oldukça sınırlı kaldığından aşağıda be­lirtilen ilaçlara gerek duyulabilir: Para­fin ve benzeri maddeler, dışkı kütlesini parçalara bölerek ya da yumuşatarak yüzey gerilimini azaltan ilaçlar, sorbitol gibi safra salgısını uyaran ilaçlar.

Ama besinlerin yeterince sindirilmeksizin ince ve kalın bağırsaklardan geçişini hızlandıran, sıvı ve elektrolit dengesizliğine yol açan birçok madde vardır. Bunlar arasında sarısabır (Öd­ağacı), sinameki gibi bitkilerden elde edilen antresen türevi bileşikler, fenolftalein, calapa ve ebucehilkarpuzu (acı karpuz) gibi bitkilerden elde edilen reçineli maddeler ve tuz (magnezyum ya da sodyum sülfat) sayılabilir.

Söz ko­nusu maddeler çeşitli ilaçların ya da de­ğişik bitkilerden hazırlanan içeceklerin bileşiminde bulunabilir. Bu tür ilaç ve içeceklerin içeriğinin bilinmesi oldukça önemlidir.

• Biguanitler – Özellikle şişmanlarda ortaya çıkan erişkin tipi şeker hastalığı­nın tedavisinde uzunca bir süreden beri biguanitler kullanılmaktadır.

Uygulamalar biguanitlerle tedavi edilen hastalarda kilo kaybının, yalnız­ca rejim yapan hastalara göre çok daha fazla olabileceğini göstermektedir.

Bu gözlemler biguanitlerin şeker hastalığının eşlik etmediği şişmanlık olgularının tedavisinde de kullanılması­nı gündeme getirmiştir.

Biguanitlerin etki biçimi oldukça tartışmalıdır. Doğrudan yağları eritici bir etkileri olabilir. Ama özellikle kas dokusunun glikoz kullanımını artırır­ken bir yandan da karaciğerde glikozun glikojene dönüşmesini engelledikleri, bağırsaklarda ise glikojen emilimini azalttıkları düşünülmektedir.

Biguanitlerin iştahı azaltma etkisi az ve geçicidir. Yan etkilerine ise ol­dukça sık rastlanır. Yan etkileri arasın­da bulantı, kusma, ishal, mide ve karın ağrıları sayılabilir. Ayrıca daha ağır be­lirtiler de görülebilir. Örneğin bir biguanit olan fenformin, laktik asidoza (lak­tik asit birikimine bağlı olarak kanda asitlik düzeyinin yükselmesi) yol açtığı için piyasadan çekilmiştir.

Uzun süreli biguanit kullanımının kalıcı şeker hastalığına yol açtığı da gö­rülmüştür. Sonuçta eldeki veriler bu tip tedavilerin her şişmanlık olgusunda kul­lanılabilecek bir seçenek olmadığını göstermektedir. Ama yakın bir gelecekte özgün ve yan etkileri en aza indiril­miş zayıflama ilaçlarının üretilebileceği­ni söylemek yapılan araştırmalar ışığın­da hiç de hayalci bir yaklaşım değildir.