Demir

Demir vücudumuzdaki kanın rengini veren hemoglobinde ve ayrıca kimyasal oksidasyon olaylarında rol alan bazı fermentlerde (sitokron fermentleri) bulunan bir elementtir. Demirin büyük bir kısmı hemoglobinde (% 70), ufak bir kısmı adalelerdeki miyoglobinde (% 3) bağlı olarak bulunur. 

Günlük demir kaybı 1 mg. kadardır. Kadınların aybaşı kanamalarında ise toplam demir kaybı 20-330 mg’a ulaşır. Özellikle gebelikte annelerin demir ihtiyacı çok artar. Demir eksikliği, kanamalarda, gebelikte, bazı mide ameliyatlarından sonra ve besenme bozukluklarında görülür ve sonuç olarak anemi dediğimiz bir çeşit kansızlık meydana gelir. Gıdalarda demir bulunduğu halde emilme bozukluğu ve mide asidinin eksikliği v.b. nedenlerle de kansızlık oluşabilir.

İki değerli demir yani ferro bileşikleri, üç değerli yani ferri bileşiklerine oranla daha kolay emildiğinden demir tedavisinde ferro sülfat (ferro gradumet), ferro fumcrat (fermasol), ferro tcrtrat (ferro bifacton) v.b. şeklinde ve ağızdan verilmektedir.
Demirli şuruplar veya tabletleri alan kimselerin dışkılarının siyaha boyanacağını bilmeleri faydalıdır.

Emilme bozukluğu bulunan ve ağızdan demir alamayanlar için parenteral yani iğne şeklinde verilmek üzere hazırlanmış preparatlar (İron-Dextan, İron-Sorbitex) da vardır. Fazla miktarda demir alınırsa mide krampı, ishal gibi yan tesirleri görülebilir. Demir zehirlenmesinde ise şeleyting ajanlar (Desferal) kullanılır.

Doğada fazla olmasına rağmen, doğal sular kapsamında az bulunur. Fazla miktarda demirli sular havayla temas edince suyun görünüş ve tadı bozulur. Demir vücuttaki çoğu organ için zararlı olsa da özellikle beyin ve yüzeydeki sinirlerde önemli hasarlar bırakır. Çocuklarda demir yüklemesi, etkisini zekada genlik, öğrenme sorunları, büyümede yavaşlama, hiperaktiftik, antisosyallik ve duyma bozuklukları sekimde gösterir. Yetişkinlerde ise kas ve eklem ağrıları, sindirim bozuklukları hafıza ve konsantrasyon sorunları, yüksek tansiyon ve baş ağrısı gibi etkiler gözlenir. TSE, Sağlık Bakanlığı ve Avrupa Birliği demir için maksimum değeri 0 2 mg /İt olarak belirlemişlerdir. EPA bu değeri 0 3 mg /İt olarak kabul etmiştir. Sularda demir miktarının fazla olması açık sarıdan kırmızıya varıncaya kadar suda istenmeyen renklere sebep olabilir.